Sex, drugs & podstawy cz. 1

[Lord Cappuccino]

Ponieważ na forum często pojawiają się pytania o różne układy neuroprzekaźnikowe, mechanizmy działania leków itp. postanowiłem zebrać podstawowe informacje do kupy, usystematyzować i zamieścić tutaj. To maksymalnie skompresowany zbiór przydatnych pojęć w pigułce. Jeżeli wychwycicie jakiś błąd to dajcie znać bo mogłem się gdzieś yebnąć z nadmiaru informacji (literówki i ewentualne bł. merytoryczne -> pw -> zweryfikuję i ewentualnie poprawię jak zajdzie konieczność). Temat raczej skierowany do nowicjuszy, ale starzy wyjadacze też mogą coś z niego wyniosą. Być może jest to cz.1, która zapoczątkuje cały cykl.

 

Receptor - w ogólnym znaczeniu jest to struktura mająca zdolność do:

1) specyficznego rozpoznania stymulacji o naturze fizykochemicznej;

2) wywołania bezpośrednio, bądź za pośrednictwem innych struktur, reakcji na stymulację.

 

W biochemii i farmakologii przez pojęcie receptora rozumiemy cząsteczkę białka (tzw. białko receptorowe) , która zazwyczaj znajduje się osadzona w powierzchni błony plazmatycznej komórki, i która odbiera sygnały chemiczne płynące z zewnątrz komórki. Kiedy taki sygnał chemiczny (za pośrednictwem liganda) wiąże się z receptorem, powoduje to pewne formy odpowiedzi komórkowej / tkankowej, np. zmianę aktywności elektrycznej komórki.

 

W tym sensie, receptor jest cząsteczką białka, która rozpoznaje i reaguje na endogenne sygnały chemiczne, np. receptor cholinergiczny rozpoznaje i reaguje na swój endogenny ligand - acetylocholinę. Jednakże, czasami w farmakologii, receptorem nazywa się również inne białka, które są biologicznym celem leków, takie jak enzymy, transportery czy kanały jonowe.

 

Ze względu na umiejscowienie wśród receptorów (białek receptorowych) można wyróżnić:

1) receptory powierzchniowe komórki = receptory membranowe = receptory błonowe,

2) receptory cytoplazmatyczne,

3) receptory jądrowe;

 

Nietypową grupę stanowią tzw. receptory sieroce wobec których na podstawie podobieństwa sekwencji do wcześniej odkrytych receptorów istnieje uzasadnione podejrzenie, że są receptorami ale do tej pory nie udało się zidentyfikować ich endogennego liganda. Jeżeli taki ligand zostanie po pewnym czasie odkryty mówimy wówczas o adoptowanych receptorach sierocych.

 

Receptory membranowe ze względu na budowę i funkcyjność można podzielić na:

 

1) receptory bezpośrednio związane z kanałami jonowymi ligando-zależnymi (receptory jonotropowe), np.

- receptor GABA-A,

- receptor glicynowy,

- receptor serotoninowy 5-HT3,

- cholinergiczne receptory nikotynowe,

- receptory dla glutaminianu- NMDA, AMPA i kainowe;

 

2) receptory metabotropowe, wśród których największą grupę stanowią receptory sprzężone z białkami G, np.

- receptory adrenergiczne alfa1(a,b,d), receptory adrenergiczne alfa2(a,b,c),

- receptory adrenergiczne beta(1-3),

- wszystkie receptory serotoninowe (z wyjątkiem 5-HT3!) - 5-HT1a, 5-HT1b, 5-HT1d, 5-HT1e, 5-HT1f, 5-HT2a, 5-HT2b, 5-HT2c, 5-HT4, 5-HT5a, 5-HT6, 5-HT7,

- cholinergiczne receptory muskarynowe M1-M5,

- receptory dopaminowe D1-D5,

- receptory GABA-B,

- receptory histaminowe H1-H4,

- receptory melatoninowe 1(a,b,c),

- receptor GHB,

- receptory kannabinoidowe CB1 i CB2,

- receptory opioidowe mu, kappa i delta,

- receptory dla glutaminianu mGluR 1-8,

- receptory adenozynowe A1, A2a, A2b, A3,

i wiele innych;

 

3) receptory enzymatyczne;

- receptory związane z kinazą tyrozynową,

- receptory wykazujące aktywność kinazy tyrozynowej,

- receptory wykazujące aktywność cyklazy guanylowej,

- receptory związane z kinazą serynowo-treoninową,

- receptory śmierci, które wywołują programowaną śmierć komórki (apoptoza);

 

Z pojęciem receptora (białka receptorowego) ściśle związany jest ligand.

 

 

 

 

Ligand - jest to cząsteczka chemiczna, substancja przyłączająca się w miejscu wiązania do receptora (a w szerszym rozumieniu do komponenty białkowej- bo może to być też enzym, transporter) tworząc w ten sposób kompleks ligand-receptor i wywołując odpowiednią reakcję komórki.

 

 

Ligandy mogą być:

- endogenne - tj. występować naturalnie w ustroju człowieka,

- egzogenne - zewnątrzpochodne, pochodzić spoza organizmu;

 

Przykład - endogennym ligandem dla receptora GABA-B jest kwas gamma-aminomasłowy (GABA), natomiast egzogennym ligandem dla tego samego receptora jest np. baklofen czy phenibut.

 

Ligandami mogą być hormony, cytokiny, czynniki wzrostu, neuroprzekaźniki, neuropeptydy, neurohormony, leki, toksyny itp.

 

Jeden ligand może pobudzać wiele różnych receptorów, a jeden receptor może być pobudzany przez wiele różnych ligandów.

 

Pojęciami ściśle związanymi z ligandem są powinowactwo oraz aktywność wewnętrzna.

 

 

 

 

Powinowactwo - jest to skłonność,tendencja liganda do wiązania się z receptorem.

 

Jeżeli substancja ma wysokie powinowactwo do receptora to jest bardziej skłonna do połączenia się z nim, jeżeli zaś posiada niskie powinowactwo to jest mniej skłonna do wiązania się z receptorem.

 

Powinowactwo liganda do receptora wyraża się zazwyczaj przy pomocy stałej dysocjacji (Ki) reprezentującej stężenie molowe, a wartość wyrażona jest w nanomolach/litr (nM/l) lub mikromolach/litr (uM/l):

- wysokie powinowactwo (niski poziom Ki) oznacza, że potrzebne jest niższe stężenie liganda, aby w maksymalnym stopniu zająć miejsce wiązania i wywołać odpowiedź fizjologiczną,

- niskie powinowactwo (wysoki poziom Ki) oznacza, że potrzebne jest wyższe stężenie liganda, aby w maksymalnym stopniu zająć miejsce wiązania i wywołać odpowiedź fizjologiczną,

 

 

Przykład:

Związek "X" posiada powinowactwo do receptora "Z" -> Ki(nM)= 0,2,

natomiast związek "Y" posiada powinowactwo do tego samego receptora -> Ki(nM)= 387.

Zdecydowanie wyższe powinowactwo do receptora "Z" wykazuje związek "X".

 

W jaki sposób określa się powinowactwo? Aby zmierzyć powinowactwo, aktywność testowanego liganda (czyli naszego leku, badanej substancji itp.) jest przeciwstawiana innemu znakowanemu radioaktywnie ligandowi (może nim być inny lek albo endogenny ligand). Radioligand wiąże się silnie z receptorem, a ligand testowy konkuruje z nim o miejsce wiązania na receptorze (zwiększając dysocjację radioliganda). Znakowanie radioaktywne pomaga wskazać i określić jakie stężenie testowanego liganda odpowiada zajęciu przezeń receptora.

 

Ki w istocie oznacza stężenie (wyrażone w nM/l lub uM/l), w którym ligand testowy wiąże się z określonym receptorem i wypiera całkowicie z połączenia radioligand o stężeniu 1nmol/ lub 1uM/l.

 

Ważne jest, aby zawsze poszukiwać danych, które są najbardziej reprezentatywne dla ludzkiego mózgu - tj. badanym gatunkiem był człowiek i wykonywano je na sklonowanych receptorach. Ponadto, tam gdzie jest to możliwe, istotne jest aby radioligand był radioaktywną formą naturalnie występującego liganda. Zastosowanie innego radioliganda, testowanie na innym gatunku (np. szczur), w innych rejonach mózgu, in vitro/ in vivo może dać zupełnie inne wartości Ki - co często znajduje odzwierciedlenie w różnych badaniach.

 

Samo powinowactwo nie mówi nam jednak nic o charakterze i sile oddziaływania liganda, np. ligand "X" może posiadać wyższe powinowactwo niż ligand "Y", ale być antagonistą receptora, podczas gdy ligand o mniejszym powinowactwie być agonistą tego samego receptora. Dlatego drugim istotnym pojęciem związanym z ligandami jest aktywność wewnętrzna.

 

Co więcej- lek X może mieć wysokie powinowactwo (niskie Ki), ale oddziaływać słabiej na ten sam receptor niż lek Y o niskim powinowactwie (wysokie Ki), gdyż w przeciwieństwie do niego np. posiada słabą aktywność wewnętrzną (IA), niską biodostępność przy danej drodze podania leku (ROA), słabo penetruje przez barierę krew-mózg (BBB), ulega rozległemu efektowi pierwszego przejścia itp.

 

 

 

 

Aktywność wewnętrzna (IA) - jest to zdolność liganda do pobudzania receptora. Istnieje kilka możliwości:

 

 

- jeżeli substancja posiada aktywność wewnętrzną wyższą niż 100% to jej efektywność jest wyższa niż endogennego agonisty i nazywamy ją Superagonistą,

- jeżeli substancja posiada aktywność wewnętrzną równą 100% czyli efektywność równą endogennemu agoniście nazywamy ją (pełnym) agonistą,

- jeżeli substancja posiada aktywność wewnętrzną mniejszą niż 100%, ale większą niż 0% (mniejszą niż endogenny agonista) nazywamy ją częściowym agonistą,

- jeżeli substancja wykazuje aktywność wewnętrzną równą 0% (tj. posiada powinowactwo, ale nie posiada aktywności wewnętrznej) to jest antagonistą,

- jeżeli substancja posiada aktywność wewnętrzną mniejszą niż 0% (ujemną) jest odwrotnym agonistą.

 

 

 

 

Parametry, które uwzględniają zależność pomiędzy powinowactwem, a aktywnością wewnętrzną i pozwalają określić siłę oddziaływania liganda to:

 

- EC50 (half maximal effective concentration) wykorzystywany do określenia efektywności agonistów. Im niższa wartość tym silniejszy agonista.

- IC50 (half maximal inhibitory concentration) wykorzystywany do określenia efektywności antagonistów. Im niższa wartość tym silniejszy antagonista.

 

 

 

 

Uwzględniając powinowactwo oraz aktywność wewnętrzną wśród ligandów można wyróżnić:

 

1) Superagonistę - agonista, który jest w stanie wygenerować maksymalną odpowiedź na receptorze (>100%), wyższą niż endogenny agonista.

 

2) (Pełnego) agonistę - agonista, który posiada powinowactwo oraz aktywność wewnętrzną (100%) i aktywuje,pobudza receptor wywołując odpowiedź biologiczną.

 

3) Częściowego agonistę - agonista, który posiada powinowactwo ale tylko częściową aktywność wewnętrzną (1-99%) w porównaniu z pełnym agonistą. Częściowi agoniści mogą w zależności od okoliczności wykazywać cechy charakterystyczne zarówno dla agonistów jak i antagonistów. Jeżeli obok siebie występuje pełny agonista (np. endogenny ligand) w wysokim stężeniu oraz częściowy agonista, to częściowy agonista zaczyna zachowywać się jak antagonista kompetencyjny (blokuje receptor). Jeżeli natomiast pełny agonista występuje w niskim stężeniu obok częściowego agonisty, to częściowy agonista stymuluje receptor.

 

4) Antagonistę - związek, który posiada powinowactwo ale nie posiada aktywności wewnętrznej (0%)- blokuje receptor. Antagoniści mogą wiązać się z ortosteryczną stroną receptora lub allosteryczną stroną receptora, bądź z inną niezaangażowaną w normalnych warunkach w regulację aktywności receptora. Istnieje kilka rodzajów antagonizmu receptorowego:

 

- kompetencyjny (konkurencyjny) - antagonista łączy się z receptorem w tym samym miejscu wiązania (aktywna strona) co endogenny ligand lub agonista ale ze względu na brak aktywności wewnętrznej nie aktywuje, nie pobudza go. Antagonista konkuruje z agonistą o miejsce na receptorze i przyłączony uniemożliwia agoniście przyłączenie się do receptora. Jeżeli agonista będzie posiadał wystarczająco wysokie stężenie może wyprzeć antagonistę z miejsca wiązania.

- niekompetencyjny (niekonkurencyjny) - antagonista łączy się z aktywną lub allosteryczną stroną receptora. Ich działanie nie może zostać zanegowane bez względu na to w jak wysokim stężeniu występuje agonista.

- antykompetencyjny - antagonista sam wymaga, aby agonista wcześniej połączył się z aktywną stroną receptora, a potem sam łączy się z allosteryczną stroną receptora blokując go. W tym rodzaju antagonizmu w tej samej ilości antagonista blokuje lepiej wyższe stężenia agonisty, niż niższe stężenia agonisty.

 

5) Odwrotnego agonistę - związek, który posiada powinowactwo i ujemną aktywność wewnętrzną. Odwrotny agonista nie pobudza receptora, ani nie blokuje go sensu stricto, zmniejsza natomiast konstytucjonalną aktywność receptora przez co może wywoływać efekty farmakologiczne charakterystyczne dla antagonistów.

 

6) Co-agonistę - związek, który musi współuczestniczyć przy pobudzeniu receptora przez inny ligand- przykładem może być glicyna/d-seryna, która musi być obecna razem z glutaminianem podczas aktywacji receptora NMDA.

 

7) Allosteryczne modulatory - związki, które nie łączą się z ortosteryczną stroną receptora(dla agonistów), ale zamiast tego wiążą się ze specyficznym miejscem allosterycznym na receptorze modyfikując efekty działania agonisty (endogennego liganda).

 

Wyróżnić można:

- pozytywne allosteryczne modulatory (PAMs)- zwiększają powinowactwo i/lub aktywność wewnętrzną endogennego liganda w stosunku do receptora - przykładem mogą być benzodiazepiny będące PAMs w stosunku do receptorów GABA-A;

- negatywne allosteryczne modulatory (NAMs)- zmniejszają powinowactwo i/lub aktywność wewnętrzną endogennego liganda w stosunku do receptora;

- allosterycznych agonistów - wykazują efekty podobne dla agonistów, ale łączą się ze stroną allosteryczną, a nie ortosteryczną receptora;

- ago-allosteryczne modulatory - wykazują efekty charakterystyczne zarówno dla allosterycznych agonistów jak i allosterycznych modulatorów;

 

 

 

 

Neuroprzekaźnik (inaczej neurotransmiter, neuromediator) - endogenny związek chemiczny biorący udział w przekazywaniu sygnałów, impulsów nerwowych z komórek nerwowych (neuronów) do innych komórek (zarówno nerwowych jak i nienerwowych, np. mięśniowych czy gruczołowych) poprzez synapsy chemiczne. Neuroprzekaźnik jest zazwyczaj zmagazynowany i uwalniany do szczeliny synaptycznej przez tzw. pęcherzyki synaptyczne zlokalizowane w otoczeniu błony neuronu presynaptycznego. Nieznana jest dokładna liczba neuroprzekaźników, ale do tej pory zidentyfikowano ich więcej niż 100.

 

Do najważniejszych neuroprzekaźników i układów neuroprzekaźnikowych należą:

 

1) Układ glutaminergiczny (główny układ pobudzający!) - agmatyna, kwas asparaginowy/asparaginian, cykloseryna, kwas glutaminowy/glutaminian (główny neuroprzekaźnik pobudzający!), glicyna, kwas kynureninowy, kwas N-acetyloasparaginowy, kwas N-acetyloasparaginowoglutaminowy, prolina, seryna;

 

2) Układ GABAergiczny (główny układ hamujący!) - kwas gamma-aminomasłowy/GABA (główny neuroprzekaźnik hamujący!), kwas gamma-amino-beta-hydroksymasłowy (GABOB), kwas 4-hydroksybutanowy albo kwas gamma-hydroksymasłowy (GHB);

 

3) Układ glicynowy - alfa-alanina, beta-alanina, glicyna, hipotauryna, prolina, sarkozyna, seryna, tauryna;

 

4) Układ GHB - kwas gamma-hydroksymasłowy (GHB), kwas trans-4-hydroksykrotonowy;

 

5) Układy monoaminergiczne klasyczne:

a) aminy katecholowe,

- dopamina (DA) = układ dopaminergiczny,

- noradrenalina (NE, NAd) i adrenalina (Ad, Epi) = układ [nor]adrenergiczny;

b) aminy indolowe (klasyczne tryptaminy),

- serotonina/5-hydroksytryptamina (5-HT) = układ serotoninergiczny/układ 5-HT,

- melatonina (Mel), normelatonina/N-acetyloserotonina (NAS), 6-hydroksymelatonina = układ melatoninergiczny;

c) histamina (H) = układ histaminergiczny;

 

6) Układy amin śladowych:

a) pochodne fenyloetyloaminy,

- fenyloetyloamina (PEA),

- N-metylofenyloetyloamina (endogenny izomer amfetaminy),

- beta-hydroksyfenyloetyloamina (PEOH),

- meta-tyramina,

- para-tyramina,

- N-metylotyramina,

- meta-oktopamina,

- para-oktopamina,

- synefryna,

- 3-metoksytyramina;

b) aminy tyroidowe,

- T0AM,

- T1AM,

- T2AM,

- T3AM;

c) tryptamina;

 

7) Neuropeptydy/polipeptydy, np. hormony peptydowe, [dynorfiny, endomorfiny, endorfiny, enkefaliny] (układ endoopioidowy), kininy (np. substancja P) i inne;

 

8.) Układ endokannabinoidowy - anandamid (AEA), 2-arachidonoiloglicerol (2-AG) i inne;

 

9) Neurosterydy, np. dehydroepiandrosteron (DHEA), progesteron, estradiol i inne;

 

10) Nukleozydy, np. adenozyna, AMP, ADP, ATP = układ adenozynowy;

 

11) Układ cholinergiczny - acetylocholina (ACh);

 

 

 

 

Synapsa - miejsce przekazywania impulsu nerwowego z jednego neuronu na drugi lub na narząd wykonawczy (gruczoł, mięsień). Po dotarciu fali depolaryzacji do kolbki presynaptycznej dochodzi do wydzielenia neuromediatora z pęcherzyków synaptycznych do szczeliny synaptycznej. Mediator łączy się z receptorami błony postsynaptycznej, co powoduje powstanie potencjału czynnościowego - depolaryzację błony. W ten sposób działa synapsa chemiczna, która przewodzi impulsy jednokierunkowo. Natomiast w synapsach elektrycznych błony presynaptyczna i postsynaptyczna są ułożone bardzo blisko siebie i impuls elektryczny przeskakuje z jednej błony na drugą, wywołując depolaryzację. Impuls może być przewodzony w obydwie strony (w przeciwieństwie do synapsy chemicznej).

 

Ze względu na rodzaj komórek, między którymi przekazywany jest sygnał, wyróżnia się synapsy:

- nerwowo-nerwowe – połączenie między dwiema komórkami nerwowymi

- nerwowo-mięśniowe – połączenie między komórką nerwową i mięśniową

- nerwowo-gruczołowe – połączenie między komórką nerwową i gruczołową

 

 

 

Receptor jonotropowy, a metabotropowy

 

Receptor jonotropowy działa w ten sposób, że po związaniu się z nim cząsteczki liganda (neuroprzekaźnika) bezpośrednio wpływa na aktywność kanałów jonowych natychmiast je otwierając lub zamykając, i tym samym inicjując natychmiastowy potencjał postsynaptyczny.

 

Receptor metabotropowy działa w odmienny sposób. Jest on związany z białkiem sygnałowym które wygląda jak siedmiokrotnie zwinięty sznurek przechodzący przez błonę komórki. Receptor metabotropowy znajduje się na zewnętrznej części tak "zawiniętego" białka sygnałowego. Białko G znajduje się na wewnętrznej części białka sygnałowego. Gdy cząsteczka neuroprzekaźnika (pierwotnego) wiąże się z receptorem metabotropowym, część związanego z nim białka G

odrywa się od wewnętrznej części białka sygnałowego. Oderwana jego część może przemieszczać się wewnątrz neuronu wzdłuż jego błony i związać się z najbliższym kanałem jonowym inicjując w ten sposób potencjał postsynaptyczny lub może zainicjować syntezę substancji chemicznej zwanej przekaźnikiem wtórnym (secondary messenger). Wytworzony przekaźnik wtórny przemieszczający się po cytoplazmie wpływać może na czynność neuronu na różne sposoby. Ze względu na takie wielorakie funkcje istnieje wiele różnych białek G, np. stymulujące cyklazę (Gs), hamujące cyklazę (Gi) lub aktywujące fosfolipazę (Gq). We wszystkich przypadkach za interakcję receptora z białkiem G jest odpowiedzialna trzecia pętla wewnątrzkomórkowa. Decyduje ona też o tym, z jakim typem białka G zachodzi interakcja.

 

 

 

 

Wtórne przekaźniki

 

Do enzymów podlegających regulacji przez białka G

należą:

- cyklaza adenylanowa, której stymulacja powoduje tworzenie cyklicznego nukleotydu 3',5'-adenozyno-monofosforanu (cAMP),

- fosfolipaza C, która poprzez rozszczepienie fosfatydyloinozytolo-(4,5)-bisfosforanu wytwarza dwa przekaźniki drugiego rzędu inozytolo-1,4,5-trifosforan (IP3) i l,2-diacyloglicerol (DAG),

- fosfodiesteraza VI, która rozszczepia cGMP, zaangażowana w proces widzenia,

- kinaza 3-fosfatydyloinozytolu (kinaza PI3), która reguluje liczne funkcje błonowe za pośrednictwem kinazy białkowej B (PKB) oraz

- kanały potasowe i neuronalne kanały wapniowe.

 

Wtórne przekaźniki, powstające w wyniku reakcji enzymatycznych, np. cAMP, IP3 i DAG, wywołują

kolejne reakcje, m.in. aktywację kinaz białkowych, a tym samym fosforylację białek i uwolnienie jonów wapnia. Uruchomienie wtórnego przekaźnika umożliwia efektywne wzmocnienie sygnału. Poza tym różne komórki docelowe, ze względu na wiązanie z receptorami i enzymami zależnymi od wtórnych przekaźników, różnie reagują na hormon albo przekaźnik.

 

Dwa najpopularniejsze i najdłużej znane wtórne przekaźniki to cAMP oraz inozytolotrifosforan (IP3).

 

cAMP jest aktywatorem kinazy białkowej A (PKA), która wykazuje liczne działania w procesie przemiany materii i ekspresji genów.

 

IP3 działa poprzez aktywację kanałów receptorowych IP3 w retikulum endoplazmatycznym, uwalniając jony wapnia z wewnątrzkomórkowych magazynów wapniowych, diacyloglicerol jest aktywatorem zależnej od Ca2+ kinazy białkowej C (PKC).

 

Kolejnymi przedstawicielami grupy wtórnych przekaźników są cGMP oraz dwa gazy – NO i CO.

 

 

 

 

Receptor postsynaptyczny - receptor, który "odbiera" swoisty dla siebie neuroprzekaźnik ze szczeliny synaptycznej i prowadzi do przesyłu impulsu nerwowego.

 

 

 

 

Autoreceptor - receptor zlokalizowany na błonie komórkowej neuronu presynaptycznego, który reguluje syntezę i uwalnianie endogennego dla siebie liganda uwalnianego przez neuron na którym się znajduje. Pełni istotną rolę w tzw. sprzężeniu zwrotnym ujemnym podczas transdukcji sygnału w komórce. Przykład - presynaptyczny autoreceptor serotoninergiczny 5-HT1a zostaje pobudzony przez swojego naturalnego agonistę (serotoninę) co hamuje dalsze uwalnianie serotoniny do szczeliny synaptycznej, analogicznie - gdy autoreceptor zostanie zablokowany przez jakiegoś liganda (np. lek) powoduje zwiększone uwalnianie serotoniny do szczeliny synaptycznej.

 

 

 

 

Heteroreceptor - to receptor, który reguluje syntezę i uwalnianie innego niż endogenny dla siebie ligand. Przykład - noradrenalina poprzez swoje heteroreceptory adrenergiczne alfa2a,b,c może kontrolować uwalnianie acetylocholiny.

 

 

 

 

Eliminacja neuroprzekaźnika ze szczeliny synaptycznej

Neuroprzekaźnik może zostać usunięty na kilka sposób:

1) Dyfuzja - neuroprzekaźnik odłącza się od receptorów, dryfując z szczeliny synaptycznej, tam zostaje absorbowany przez komórki glejowe.

2) Degradacja enzymatyczna - specjalne substancje (enzymy) rozbijają go.

 

np.

Monoaminooksydaza (MAO) - enzym, który odpowiada za degradację (rozkład) monoamin biogennych. Wyróżnić można dwie izoformy:

 

1) MAO-A - odpowiada za deaminację serotoniny, adrenaliny, noradrenaliny, melatoniny, w mniejszym stopniu dopaminy;

2) MAO-B - odpowiada głównie za deaminację dopaminy, fenyloetyloaminy (PEA), benzylaminy oraz amin śladowych;

Obie izoformy rozkładają tryptaminę i tyraminę.

 

3) Wychwyt zwrotny - ponowne wchłanianie neuroprzekaźnika do neuronu. Przenośniki, lub białka transportowe, przenoszą neuroprzekaźniki ze szczeliny synaptycznej z powrotem do zakończeń aksonów (presynaptycznego neuronu), w których są one przechowywane.

Np. serotonina jest transportowana przez SERT (transporter serotoniny) ze szczeliny synaptycznej do błony neuronu presynaptycznego.

 

 

 

 

Mechanizmy adaptacyjne, downregulacja i upregulacja

 

Downregulacja - zmniejszenie ekspresji mRNA niosącego informację genetyczną o danym receptorze -> spadek gęstości upakowania, a więc również zmniejszenie puli kopii receptora -> -> trudniej pobudzić receptor -> zahamowane przewodnictwo.

 

Upregulacja - zwiększenie ekspresji mRNA niosącego informację genetyczną o danym receptorze -> wzrost gęstości upakowania, a więc również zwiększenie puli kopii receptora -> łatwiej pobudzić receptor -> nasilone przewodnictwo.

 

Agoniści zwykle powodują downregulację, natomiast antagoniści i odwrotni agoniści upregulację. To założenie jest uproszczone, bo np. zarówno agoniści, jak i antagoniści powodują spadek wrażliwości receptorów serotoninergicznych z rodziny 5-HT2.

 

 

 

 

 

Charakterystyka wybranych układów neuroprzekaźnikowych

 

Układ serotoninergiczny (5-HT)

Neuroprzekaźnik: serotonina / 5-hydroksytryptamina

Transporter: SERT, VMATs

Prekursory: L-tryptofan, 5-HTP

 

Serotonina powstaje z egzogennego aminokwasu biogennego - L-tryptofanu. Przy udziale enzymu hydroksylazy tryptofanowej dostarczony tryptofan zostaje przekształcony do 5-hydroksytryptofanu (5-HTP), a ten za pośrednictwem dekarboksylazy aromatycznych L-aminokwasów (w procesie bierze udział witamina B6) zostaje przekształcony w 5-hydroksytryptaminę (serotoninę). Reakcja zachodzi w tkance nerwowej oraz wątrobie. 5-HTP jest zdolne przekroczyć barierę krew-mózg, podczas gdy 5-HT (serotonina) nie. Serotonina jest metabolizowana przez monoaminooksydazę typu A (MAO-A) oraz dehydrogenazę aldehydową do kwasu 5-hydroksyindolooctowego (5-HIAA).

 

Przebieg syntezy

 

 

Ogólne funkcje układu 5-HT:

- regulacja apetytu, odruchu wymiotnego oraz kontrola pasażu pokarmu w przewodzie pokarmowym,

- wpływ na pobudzenie (czujność i uwagę),

- regulacja temperatury ciała,

- regulacja procesów emocjonalnych i nastroju, również prawdopodobnie agresji i impulsywności,

- regulacja popędu seksualnego,

- wpływ na postrzeganie zmysłowe,

- regulacja snu,

- pewien wpływ na układ sercowo-naczyniowy, metabolizm kości, wzrost, reprodukcję, rozwój organów,

- wpływ na uczenie się i pamięć, procesy starzenia się;

 

Lokalizacja: głównie układ pokarmowy (komórki enterochromatofilne zawierają 90% dostępnej w ciele serotoniny), płytki krwi (trombocyty) i ośrodkowy układ nerwowy (OUN)- (jądra szwu).

 

Substancje celujące w układ 5-HT: leki przeciwdepresyjne, leki przeciwlękowe (anksjolityki), leki przeciwpsychotyczne, leki przeciwwymiotne i stosowane w leczeniu IBS, leki przeciwmigrenowe, narkotyki należące do klasycznych psychodelików (np. LSD) i empatogenów (MDMA).

 

Szlaki serotoninergiczne w oun:

 

1)

Jądra ogoniaste -> kora mózgowa

Jądra ogoniaste -> wzgórze

Jądra ogoniaste -> skorupa i jądro półleżące

Jądra ogoniaste -> istotna czarna śródmózgowia i pole brzuszne nakrywki

 

2)

Jądra szwu -> ciało migdałowate

Jądra szwu -> zakręt obręczy

Jądra szwu -> hipokamp

Jądra szwu -> podwzgórze

Jądra szwu -> kora nowa (neocortex)

Jądra szwu -> przegroda

Jądra szwu -> wzgórze

Jądra szwu -> pole brzuszne nakrywki

 

Receptory serotoninergiczne:

 

5-HT1a - najbardziej rozpowszechniony receptor 5-HT. Występuje w naczyniach krwionośnych oraz OUN. W ośrodkowym układzie nerwowym receptory 5-HT1a występują w dużym zagęszczeniu w korze mózgowej, hipokampie, przegrodzie, ciele migdałowatym i jądrach szwu, a w mniejszym również w zwojach podstawy mózgu i we wzgórzu. Receptory 5-HT1a zlokalizowane w jądrach szwu są głównie somatodendrycznymi autoreceptorami podczas, gdy w innych rejonach mózgu są receptorami postsynaptycznymi. Presynaptyczne autoreceptory 5-HT1a regulują syntezę i uwalniania serotoniny (patrz: autoreceptor). Występuje także presynaptyczne heteroreceptory 5-HT1a zlokalizowane w nie-serotoninergicznych synapsach, w których brak jest postsynaptycznych receptorów 5-HT1a, i wówczas receptory te nie wpływają na serotoninę tylko regulują uwalnianie innych neuroprzekaźników - np. glutaminianu czy dopaminy (patrz: heteroreceptor). Aktywacja postsynaptycznych receptorów 5-HT1a wpływa na zmniejszenie skłonności do uzależnień, obniżenie agresji i impulsywności, redukcję lęku, zmniejszenie apetytu, wydłużenie fazy snu REM, wzrost napędu seksualnego i podniecenia, problemy z erekcją, zwiększoną prospołeczność, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi i częstotliwości pracy serca, obniżenie temperatury ciała, zwiększa uwalnianie dopaminy w korze przedczołowej (PFC), prążkowiu oraz hipokampie, wywiera negatywny wpływ na pewne aspekty uczenia się i pamięci (poprzez zahamowanie uwalniania glutaminianu i acetylocholiny w różnych rejonach mózgu), wykazuje działanie przeciwwymiotne i przeciwbólowe, redukuje uwalnianie substancji P. Aktywacja tego receptora indukuje wydzielanie wielu hormonów m.in. kortyzolu, kortykosteronu, hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), prolaktyny, oksytocyny, hormonu wzrostu i Beta-endorfin. Pobudzenie receptora 5-HT1a wpływa na obniżenie poziomu komórkowego cAMP. Stanowi cel dla leków przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych i anelgetycznych.

 

5-HT1b - receptor występujący w naczyniach krwionośnych i OUN. W ośrodkowym układzie nerwowym w największym zagęszczeniu występuje w korze czołowej, jądrach podstawy, prążkowiu i hipokampie. Funkcja jaką pełni ten receptor jest uzależniona od jego lokalizacji. W korze czołowej pełni rolę receptora postsynaptycznego hamującego uwalniania dopaminy. W jądrach podstawy i prążkowiu pełni rolę autoreceptora regulując uwalnianie serotoniny i redukuje transmisję glutaminergiczną. W hipokampie receptor 5-HT1b pełni rolę heteroreceptora. Podobnie jak receptor 5-HT1a ma pewien wpływ na nastrój, lęk, pamięć czy zachowania agresywne. Poza mózgiem wpływa na wazokonstrykcję oraz masę kości (poprzez redukcję ilości osteoblastów). Cel dla leków przeciwko migrenom.

 

5-HT1d - receptor znajduje się w naczyniach krwionośnych oraz OUN. Wpływa na lęk, wazokonstrykcję, zdolności lokomocyjne oraz pełni funkcję autoreceptora. Cel dla leków przeciwko migrenom.

 

5-HT1e - występuje w naczyniach krwionośnych oraz OUN. Jego funkcja nie jest dobrze poznana.

 

5-HT1f - receptor ten występuje w OUN. Wykazano jego pewien związek z migrenami.

 

5-HT2a - receptor ten występuje w naczyniach krwionośnych, OUN, układzie pokarmowym, płytkach krwi, fibroblastach, w obwodowym układzie nerwowym i mięśniach gładkich. Wpływa na behawioryzm, odczuwanie lęku, apetyt, funkcje poznawcze, pamięć, uczenie się, nastrój, postrzeganie, sen, termoregulację, zachowania seksualne, skurcz mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym i oskrzelach, wazokonstrykcję i wazodylatację, agregację płytek krwi (krzepliwość), wykazuje działanie przeciwzapalne. Jego aktywacja jest podstawą działania wielu klasycznych psychodelików (m.in. LSD). Aktywacja receptora 5-HT2a w podwzgórzu powoduje wzrost poziomu oksytocyny, prolaktyny, ACTH, kortykosteronu i reniny. Zwiększa również uwalnianie glutaminianu w korze przedczołowej (PFC). Zarówno jego pobudzenie jak i blokada wywołuje działanie przeciwdepresyjne, jego antagoniści wykazują dodatkowo działanie przeciwlękowe i redukują pozytywne oraz negatywne objawy schizofrenii. Patologie w obrębie tego receptora mogą być uwikłane w etiopatogenezę depresji, ChAD, schizofrenii, OCD czy zespołu Tourette’a. Cel atypowych neuroleptyków (antagoniści), psychodelików (częściowi agoniści), leków przeciwdepresyjnych z grupy NaSSa o działaniu przeciwdepresyjnym i przeciwlękowym (antagoniści), leków stosowanych w przypadku zespołu serotoninowego (antagoniści), niektórych leków o działaniu nasennym (antagoniści). Inicjacja działania psychodelicznego wymaga zwiększenia poziomu komórkowego IP3 i diacyloglicerydów (DAG) do czego zdolni są tylko niektórzy agoniści.

 

5-HT2b - występuje w naczyniach krwionośnych, OUN, układzie pokarmowym, płytkach krwi, obwodowym układzie nerwowym i mięśniach gładkich. Jest związany z odczuwaniem lęku, apetytem, regulacją snu, empatią, wpływa na naczynia krwionośne (agoniści zwiększają ryzyko nadciśnienia płucnego) i wazokonstrykcję, a także na motorykę przewodu pokarmowego. Reguluje także uwalnianie serotoniny poprzez wpływ na transporter serotoniny (SERT). Cel leków przeciwko migrenom (antagoniści).

 

5-HT2c - zlokalizowany w naczyniach krwionośnych, OUN, układzie pokarmowym, płytkach krwi, obwodowym układzie nerwowym i mięśniach gładkich. Agoniści tego receptora wykazują działanie przeciwpsychotyczne (przeciwko objawom pozytywnym schizofrenii). Zarówno agoniści jak i antagoniści wykazują działanie przeciwdepresyjne. Agoniści zmniejszają apetyt, podczas gdy antagoniści go zwiększają. Receptor ten jest uwikłany w regulację nastroju, poziomu lęku, apetytu, nałogów, zdolności lokomocyjnych, zachowań seksualnych, snu. Wpływa też na erekcję, motorykę przewodu pokarmowego, termoregulację i wazokonstrykcję. Pełni rolę heteroreceptora dla noradrenaliny i dopaminy - jego aktywacja blokuje uwalnianie noradrenaliny i dopaminy, podczas gdy jego blokada powoduje disinhibicję = wzmożone uwalnianie noradrenaliny w miejscu sinawym i dopaminy na szlakach mezokortykolimbicznych (głównie w prążkowiu, korze przedczołowej, jądrze półleżącym, hipokampie, podwzgórzu i ciele migdałowatym). Cel działania leków przeciwdepresyjnych (antagoniści), leków zwiększających apetyt/oreksjogennych (antagoniści), leków zmniejszających apetyt/anorektycznych i niektórych leków przeciwpsychotycznych (w obu przypadkach agoniści).

 

5-HT3(a-e) - występuje w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym oraz w układzie pokarmowym. W przeciwieństwie do wszystkich pozostałych receptorów 5-HT jest to jedyny jonotropowy receptor serotoninergiczny - nie działa poprzez wtórne przekaźniki tylko bezpośrednio prowadzi do depolaryzacji błony komórkowej. Kontroluje motorykę przewodu pokarmowego, wpływa na odruch wymiotny, leży u podstaw nudności. Wpływa też na uczenie się, pamięć, lęk (jego antagoniści wykazują działanie przeciwlękowe) i skłonności do uzależnień. Jest celem leków gastroenterologicznych, przeciwwymiotnych, a także niektórych leków przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych. Cel leków przeciwwymiotnych.

 

5-HT4 - występuje w OUN (w skorupie, jądrze ogoniastym, jądrze półleżącym, gałce bladej, istocie czarnej śródmózgowia, a w mniejszym zagęszczeniu także w nowej korze, jądrach szwu, jądrach mostu i pewnych rejonach wzgórza) i PNS, oraz w układzie pokarmowym, pęcherzu, sercu, nadnerczach. Wpływa na motorykę przewodu pokarmowego (agoniści nasilają pasaż jelitowy), pamięć i uczenie się, oddychanie, jego agoniści wywierają działanie przeciwdepresyjne i przeciwlękowe. Cel leków prokinetycznych. Receptor podwyższa poziom komórkowego cAMP.

 

5-HT5a - występuje w OUN. Pełni rolę autoreceptora. Wpływa na zdolności lokomocyjne, sen i konsolidację pamięci. Drugi receptor serotoninergiczny (oprócz 5-HT1a), który obniża poziom komórkowego cAMP.

 

5-HT6 - występuje w OUN. Wpływa na nastrój (agoniści i antagoniści), lęk, sen, procesy poznawcze (antagoniści), uczenie się i pamięć. Cel leków o działaniu przeciwdepresyjnym i przeciwlękowym (agoniści i antagoniści), nootropowym (antagoniści) i anorektycznym (antagoniści). Receptor podwyższa poziom komórkowego cAMP.

 

5-HT7 - występuje w naczyniach krwionośnych, OUN (wzgórze, podwzgórze, hipokamp, kora mózgowa) i układzie pokarmowym. Wpływa na rozluźnienie mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym i naczyniach krwionośnych (wazokonstrykcja) oraz oddychanie. Jest zaangażowany w termoregulację, rytmy dobowe, sen, uczenie się i pamięć. Antagoniści tego receptora wykazują działania przeciwdepresyjne i poprawiające funkcje poznawcze. Cel leków o działaniu przeciwdepresyjnym, przeciwlękowym i nootropowym (antagoniści w każdym z trzech przypadków). Receptor podwyższa poziom komórkowego cAMP.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Układ dopaminergiczny (DA)

Neuroprzekaźnik: dopamina

Transporter: DAT, VMATs

Prekursory: L-tyrozyna, L-DOPA

 

Dopamina pierwotnie powstaje z l-tyrozyny. L-tyrozyna jest aminokwasem endogennym, tj. organizm ludzki jest zdolny wytwarzać ją z fenyloalaniny przy udziale enzymu hydroksylazy fenyloalaninowej. L-tyrozyna jest przekształcana przez hydroksylazę tyrozynową do lewodopy (L-DOPA), a ta przy udziale dekarboksylazy aromatycznych L-aminokwasów w dopaminę. Dopamina może zostać następnie zmetabolizowana przez monoaminooksydazę (MAO-B, a w mniejszym stopniu także MAO-A) do kwasu dihydroksyfenylooctowego (DOPAC), przez katecholo-O-metylotransferazę (COMT) do 3-metoksytyraminy, i w obu przypadkach dalej finalnie do kwasu homowanilinowego (HVA), lub wyjściowo przez beta-monooksygenazę dopaminową (inaczej beta-hydroksylazę dopaminową) do noradrenaliny, a ta dalej przy udziale N-metylotransferazy fenyloetyloaminowej do adrenaliny.

 

Szlak syntezy katecholamin przebiega zatem następująco:

 

Ogólne funkcje układu DA:

- główny neuroprzekaźnik w tzw. układzie nagrody/ośrodku przyjemności

- odpowiada za procesy emocjonalne i wyższe czynności psychiczne, nastrój, motywację, pożądanie seksualne, orgazm i okres refrakcyjny

- kontrola funkcji psychomotorycznych - napęd ruchowy, koordynacja, napięcie mięśni

- kontrola uwalniania hormonów (m.in. prolaktyny i gonadotropin)

- w naczyniach krwionośnych hamuje uwalnianie noradrenaliny i rozkurcza naczynia krwionośne

- w nerkach zwiększa wydalanie sodu i nasila diurezę

- w trzustce zmniejsza wydzielanie insuliny

- w układzie pokarmowym zmniejsza ruchliwość przewodu pokarmowego i ochrania błonę śluzową jelit

- w układzie immunologicznym zmniejsza aktywność limfocytów

 

Lokalizacja: istota czarna śródmózgowia, pole brzuszne nakrywki i wiele innych;

 

Substancje celujące w układ DA: leki przeciwparkinsonowskie i leki obniżające prolaktynę, leki przeciwpsychotyczne, leki stosowane przy nagłym zatrzymaniu krążenia, hipotensji i bradykardii, narkotyki (psychostymulanty jak amfetamina, metamfetamina, kokaina, MDMA oraz leki przeciwko ADHD- metylofenidat).

 

Szlaki dopaminergiczne w oun:

 

I) Szlak mezokortykolimbiczny (odpowiada za procesy emocjonalne i wyższe czynności psychiczne)

1) szlak nakrywkowo-mezolimbiczny - szlak ten transmituje dopaminę z obszaru pola brzusznego nakrywki do układu limbicznego (ciało migdałowate, hipokamp, zakręt obręczy, opuszka węchowa) poprzez jądro półleżące. Pole brzuszne nakrywki znajduje się w śródmózgowiu, a jądro półleżące w brzusznej części prążkowia.

2) szlak nakrywkowo-mezokortykalny - szlak mezokortykalny transmituje dopaminę z obszaru pola brzusznego nakrywki do kory czołowej i przedczołowej.

 

Zgodnie z hipotezą dopaminową schizofrenii nadmiar dopaminy na szlaku mezolimbicznym jest przyczyną objawów pozytywnych (wytwórczych), a niedobór dopaminy na szlaku mezokortykalnym odpowiada za objawy negatywne (deficytowe).

 

II) Szlak nigrostriatalny (odpowiada za kontrolę funkcji psychomotorycznych) - transmituje dopaminę z istoty czarnej do jądra ogoniastego i skorupy.

 

III) Szlak guzkowo-lejkowy/tuberoinfundibularny (odpowiada za regulację hormonalną) - transmituje dopaminę z podwzgórza (jąder łukowatych) do przysadki mózgowej.

 

Dopamina może też odgrywać pewną rolę w tzw. warstwie niepewnej, która bierze udział w takich czynnościach mózgu, jak nocycepcja i przetwarzanie informacji somatosensorycznej, czynności ruchowe, kontrola zachowań socjo-seksualnych, kontrola jedzenia i picia, regulacja pobudzenia i uwagi.

 

Receptory dopaminergiczne można podzielić na dwie rodziny:

 

1) Receptory D1-podobne do których należą receptory D1 oraz D5. Zwiększają one poziom wewnątrzkomórkowego cAMP poprzez aktywację cyklazy adenylowej i są receptorami pobudzającymi.

 

2) Receptory D2-podobne do których należą D2, D3 i D4. Zmniejszają one poziom wewnątrzkomórkowego cAMP poprzez inhibicję cyklazy adenylowej i są receptorami hamującymi.

 

Receptor D1 - drugi najbardziej rozpowszechniony receptor dopaminergiczny (po D5) w ośrodkowym układzie nerwowym. Reguluje wzrost neuronów, wpływa na reakcje behawioralne, moduluje receptory dopaminergiczne D2 (blokada receptora D1 prowadzi do upregulacji receptorów D2 w pewnych rejonach mózgu).

 

Receptor D2- można wyróżnić dwa jego podtypy:

D2Sh - receptor presynaptyczny D2, który pełni rolę autoreceptora w neuronach dopaminergicznych istoty czarnej śródmózgowia i polu brzusznym nakrywki, receptory D2 regulują też uwalnianie glutaminianu na drodze korowo-prążkowiowej,

D2Lh - pełni rolę klasycznego receptora postsynaptycznego D2;

Jest głównym celem (D2Lh) leków przeciwpsychotycznych (antagoniści) i przeciwparkinsonowskich (agoniści). Niektóre leki (np. amisulpryd w niskich dawkach) potrafią wybiórczą hamować formę krótką- tj. D2Sh (autoreceptor). Umożliwia to fakt, że niektóre ligandy wiążące się z receptorem D2 wykazują kilkukrotnie wyższe powinowactwo do D2Sh niż D2Lh.

 

Receptor D3 - receptor odgrywający rolę w procesach poznawczych i emocjonalnych. Autoreceptor. Stanowi cel leków przeciwpsychotycznych, przeciwparkinsonowskich i stosowanych w leczeniu uzależnień.

 

Receptor D4 - receptor ten odgrywa rolę w wielu schorzeniach neurologicznych i psychicznych takich jak schizofrenia, ChAD, uzależnienia, choroba Parkinsona czy zaburzenia odżywiania.

 

Receptor D5 - najbardziej rozpowszechniony receptor dopaminergiczny w OUN - ciele migdałowatym, korze czołowej, hipokampie, prążkowiu, wzgórzu, podwzgórzu, w podstawie przodomózgowia, móżdżku, i śródmózgowiu, występuje także w nerkach. Dopamina wykazuje kilkukrotnie wyższe powinowactwo do receptora D5 niż do jego "bliźniaka"- receptora D1. Jest zaangażowany w proces uczenia się i pamięć, patogenezę uzależnień, ADHD, choroby Parkinsona, schizofrenii. Wpływa na lokomocję, uczestniczy w regulacji ciśnienia tętniczego krwi i procesach immunologicznych.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Układ histaminergiczny (H)

Neuroprzekaźnik: histamina

Transporter: VMATs

Prekursory: histydyna

 

Histamina powstaje z aminokwasu biogennego L-histydyny przy udziale enzymu dekarboksylazy histydyny (HDC). Sama histamina jest metabolizowana przez N-metylotransferazę histaminową, oksydazę diaminową/histaminazę oraz monooaminooksydazę typu B (MAO-B).

 

Przebieg syntezy: l-histydyna -> histamina

 

Ogólne funkcje układu histaminergicznego:

- jest zaangażowany w odpowiedź immunologiczną i procesy zapalne

- wpływ na rozszerzenie naczyń krwionośnych (wazodylatacja)

- działanie na błonę śluzową nosa

- uwalnianie kwasu żołądkowego

- właściwości protekcyjne

- regulacja snu i czuwania

- wpływ na bilans energetyczny

- wpływ na pamięć, uczenie się, pobudliwość (czuwanie i uwaga)

 

Lokalizacja: komórki tuczne, granulocyty zasadochłonne (bazofile), granulocyty kwasochłonne (eozynofile), komórki okładzinowe, mięśnie gładkie naczyń krwionośnych, obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy.

 

Substancje celujące w układ histaminergiczny: leki przeciwalergiczne (antyhistaminowe), wiele leków przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych(* sedację związaną z blokadą receptorów histaminowych H1 wywołują ligandy zdolne przekraczać barierę krew-mózg, leki przeciwhistaminowe nowszych generacji nie przekraczają BBB i nie wykazują takiego działania albo wykazują je w słabszym stopniu).

 

Zaburzenia, choroby i stany patologiczne powiązane z układem histaminergicznym: głównie schorzenia układu immunologicznego, alergie.

 

Szlaki histaminergiczne w oun:

Jądra guzowo-suteczkowe -> kora mózgowa

Jądra guzowo-suteczkowe -> hipokamp

Jądra guzowo-suteczkowe -> prążkowie

Jądra guzowo-suteczkowe -> jądro półleżące

Jądra guzowo-suteczkowe -> ciało migdałowate

Jądra guzowo-suteczkowe -> podwzgórze

 

Receptory histaminergiczne:

 

H1 - zlokalizowane w ośrodkowym układzie nerwowym (jądra szwu, miejsce sinawe, formacja hipokampa, ciało migdałowate, jądra podstawne, wzgórze, wzgórki górne pokrywy śródmózgowia, móżdżek) oraz obwodowym układzie nerwowym (mięśnie gładkie i śródbłonek). W OUN odpowiedzialne są za cykl snu i czuwania, regulację temperatury ciała, nocycepcję (odczuwanie bólu), homeostazę ukł. endokrynologicznego, apetyt, nastrój, uczenie się i pamięć. W PNS odpowiedzialne są natomiast za skurcz mieśni gładkich oskrzeli, rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych, biorą udział w odpowiedzi immunologicznej, procesach zapalnych, alergicznych, odpowiedzialne za ból i świąd, odgrywają także rolę w chorobie lokomocyjnej. Leki, które blokują receptory histaminowe H1 nazywa się antyhistaminikami.

 

H2 - zlokalizowane w komórkach okładzinowych żołądka, granulocytach obojętnochłonnych (neutrofilach), macicy, sercy, mięśniach gładkich naczyń krwionośnych i OUN. Odpowiadają za sekrecję kwasu żołądkowego, wazodylatację i rozluźnienie mięśni gładkich, oraz odgrywają pewną rolę w procesach immunologicznych.

 

H3 - zlokalizowane w OUN, PNS, sercu, płucach, przewodzie pokarmowym, śródbłonku. W OUN pełnią rolę autoreceptorów oraz heteroreceptorów regulujących uwalnianie histaminy, a także dopaminy, serotoniny, noradrenaliny, GABA czy acetylocholiny.

 

H4 - występują w bazofilach, szpiku kostnym, grasicy, jelicie cienkim, śledzionie i jelicie grubym. Są zaangażowane w chemotaksję związana z eozynofilami i komórkami tucznymi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Układ noradrenergiczny (NE)

Neuroprzekaźnik: noradrenalina/norepinefryna

Transporter: NET, VMATs

Prekursory: l-tyrozyna, L-DOPA, dopamina

 

Noradrenalina powstaje z dopaminy przy udziale beta-hydroksylazy dopaminowej w granulkach wydzielniczych rdzeniowych komórek chromochłonnych (kofaktorami tego procesu są cząsteczki tlenu oraz kwas l-askorbinowy). Jest uwalniania do krwiobiegu przez rdzeń nadnercza jako hormon oraz przez neurony w miejscu sinawym- pełni rolę neuroprzekaźnika w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym. Jest metabolizowana przez katecholo-o-metylotransferazę (COMT) do normetanefryny, do kwasu 3,4-dihydroksymigdałowego (DHMA, DOMA) lub do kwasu wanilinomigdałowego (VMA) przez monoaminooksydazę (MAO-A), albo do adrenaliny/epinefryny przez N-metylotransferazę fenyloetyloaminową.

 

Przebieg syntezy: fenyloalanina -> l-tyrozyna -> L-DOPA -> dopamina -> noradrenalina

 

Ogólne funkcje układu noradrenergicznego:

- czynna rola w odpowiedzi typu "walcz albo uciekaj", reakcje na stres i zagrożenie, mobilizacja mózgu i ciała

- kontrola ciśnienia tętniczego krwi i tętna, pobudzenie serca

- wpływ na pobudzenie, czujność i rytmy dobowe

- wpływ na pamięć i skupienie uwagi

- wpływ na niepokój i lęk

- zwiększony przepływ krwi do mięśni szkieletowych

- zwiększone wydatkowanie rezerw energetycznych, wzmożone uwalnianie glukozy do krwiobiegu

- kontrola ośrodka oddechowego

- inicjacja opróżnienia pęcherza moczowego i jelita grubego

- zwiększenie ilości uwalnianego glukagonu

- nasilona lipoliza i produkcja ciepła (termogeneza)

- pewna rola w układzie nagrody (razem z dopaminą)

 

Noradrenalina pełni ważną funkcję w OUN, a także w części współczulnej autonomicznego układu nerwowego, gdzie przeważnie działa antagonistycznie(przeciwstawnie) do części przywspółczulnej autonomicznego układu nerwowego regulowanej przez acetylocholinę.

 

 

Lokalizacja: obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy, narządy wewnętrzne.

 

Substancje celujące w układ noradrenergiczny: leki kardiologiczne, leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne, narkotyki (psychostymulanty).

 

 

Szlaki noradrenergiczne w oun:

1)

miejsce sinawe -> ciało migdałowate i hipokamp

miejsce sinawe -> pień mózgu i rdzeń kręgowy

miejsce sinawe -> móżdżek

miejsce sinawe -> kora mózgowa

miejsce sinawe -> podwzgórze

miejsce sinawe -> pokrywa śródmózgowia

miejsce sinawe -> wzgórze

miejsce sinawe -> pole brzuszne nakrywki

 

2)

pole boczne nakrywki mostu -> pień mózgu i rdzeń kręgowy

pole boczne nakrywki mostu -> opuszka węchowa

 

 

Receptory noradrenergiczne

 

1) Receptory alfa-adrenergiczne - receptory alfa1 zwiększają wewnątrzkomórkowe poziomy IP3 i wapnia przez aktywację fosfolipazy C, natomiast receptory alfa2 zmniejszają poziomy wewnątrzkomórkowego cAMP przez zahamowanie cyklazy adenylowej.

 

Alfa-1 (alfa-1A, alfa-1B i alfa-1D) - występują w oun i pns. Powodują wazokonstrykcję, skurcz mięśni gładkich w naczyniach krwionośnych, występują także w mięśniach gładkich w skórze, zwieraczach, układzie pokarmowym, nerkach i mózgu, a w mniejszym stopniu także w innych miejscach. Biorą udział w odpowiedzi "walcz albo uciekaj". Powodują skurcz pęcherza moczowego. Odpowiedzialne za zmniejszenie apetytu i działanie anorektyczne. Noradrenalina zmniejsza pobudliwość komórek we wszystkich warstwach kory skroniowej, w tym pierwotnej korze słuchowej. W szczególności, noradrenalina przez aktywację receptora alfa1-adrenergicznego zmniejsza postsynaptyczne potencjały pobudzające inicjowane przez glutaminian. Aktywacja tego receptora hamuje także układ węchowy. Wpływają też na inotropizm mięśnia sercowego, wydzielanie z gruczołów ślinowych, stężenie potasu w ślinie, glikogenolizę i glukoneogenezę w tkance tłuszczowej i wątrobie, wydzielanie z gruczołów potowych, wzmożoną resorpcję jonów sodu w nerkach, podziały mitotyczne oraz regulację wzrostu i proliferacji różnych komórek.

 

Alfa-2 (alfa2A, alfa2B i alfa2C) - obecne w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym.

 

Receptory Alfa2A w OUN występują w:

- pniu mózgu

- śródmózgowiu

- podwzgórzu

- hipokampie

- rdzeniu kręgowym

- korze mózgowej

- móżdżku

- przegrodzie

 

Receptory Alfa2B w OUN występują w:

- układzie węchowym

- wzgórzu

- piramidalnej warstwie hipokampa

- warstwie Purkinjego w móżdżku

 

Receptory Alfa2C w OUN występują w:

- śródmózgowiu

- wzgórzu

- ciele migdałowatym

- zwojach korzonków grzbietowych

- układzie węchowym

- hipokampie

- korze mózgowej

- jądrach podstawnych

- istocie czarnej

- polu brzusznym nakrywki

 

Receptory alfa2-adrenergiczne są odpowiedzialne za:

- zmniejszone uwalnianie noradrenaliny na drodze sprzężenia zwrotnego ujemnego (autoreceptor)

- zmiany w ciśnieniu tętniczym krwi

- skurcz niektórych tętnic

- skurcz tętnic wieńcowych prowadzących do serca (efekt może zostać zanegowany przez receptory Beta-2)

- skurcz niektórych mięśni gładkich w naczyniach krwionośnych

- skurcz żył

- zmniejszoną ruchliwość mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym

- wstrzymanie lipolizy

- pobudzenie funkcji poznawczych związanych z korą przedczołową (PFC)

- sedację

- efekty znieczulające

 

, a oprócz tego:

- pośredniczą w transmisji synaptycznej przed- i post- synaptycznych zakończeń nerwowych

- zmniejszają uwalnianie acetylocholiny i noradrenaliny (działają jako heteroreceptor i autoreceptor)

- hamują lipolizę w tkance tłuszczowej

- powodują zmniejszone uwalnianie glukagonu w trzustce

- wpływają na agregację płytek krwi

- powodują skurcz zwieraczy w przewodzie pokarmowym

- zmniejszanie wydzielanie gruczołów ślinowych

- rozluźniają przewód pokarmowy (efekty presynaptyczne)

 

2) Receptory beta-adrenergiczne - zwiększają poziomy wewnątrzkomórkowego cAMP przez aktywację cyklazy adenylanowej

 

Beta-1 - występują przede wszystkim w mięśniu sercowym (występują także w korze mózgowej). Odpowiedzialne za:

- zwiększenie pojemności minutowej serca (częstości skurczów serca i objętości wyrzutowej)

- efekt chronotropowy i inotropowy dodatni

- wzmożone uwalnianie reniny z komórek aparatu przykłębuszkowego

- nasilenie lipolizy w tkance tłuszczowej

 

Beta-2 - występują w wielu narządach. Odpowiedzialne za:

- rozkurcz mięśni gładkich- m.in. w oskrzelach, przewodzie pokarmowym, naczyniach krwionośnych

- nasilenie lipolizy w tkance tłuszczowej

- działanie anaboliczne w mięśniach szkieletowych

- rozkurcz macicy

- rozluźnienie pęcherza moczowego

- rozszerzenie tętnic do mięśni szkieletowych

- glikogenolizę i glukoneogenezę

- wzmożone uwalnianie insuliny

- skurcz zwieraczy przewodu pokarmowego

- zwiększone wydzielanie śliny z gruczołów ślinowych

- zahamowanie uwalniania histaminy z komórek tucznych

- zwiększone uwalnianie reniny w nerkach

- rozluźnienie oskrzelików

 

Beta-3 - występują głównie w tkance tłuszczowej. Powodują nasilenie lipolizy w tkance tłuszczowej i zwiększenie termogenezy w mięśniach szkieletowych.

 

Leki, które blokują receptory beta-adrenergiczne to betablokery albo beta-adrenolityki. Betablokery starszych generacji cechujące się niską selektywnością będą blokować wszystkie podtypy receptorów beta i tym samym generować efekty odwrotne do wyżej wymienionych.

 

 

 

 

 

 

 

 

Układ cholinergiczny (Ach)

Neuroprzekaźnik: acetylocholina

Transporter: CHT, VAChT

Prekursory: cholina (lecytyna), DMAE, fosfatydylocholina, centrofenoksyna, cytykolina (cdp-cholina), alpha-gpc i inne.

 

Acetylocholina powstaje w neuronach cholinergicznych na drodze estryfikacji przy udziale enzymu acetlyotransferazy cholinowej (ChAT) z choliny oraz Acetylo-CoA (Acetylo- koenzym A). Jest metabolizowana przez enzym acetylocholinoesterazę do choliny i reszty kwasu octowego.

 

Przebieg syntezy: cholina (+ acetylo-CoA) -> acetylocholina

 

Ogólne funkcje układu cholinergicznego:

- wpływ na pobudzenie (czujność i uwaga)

- kontrola emocji

- uczenie się

- pamięć krótkotrwała

- funkcje psychomotoryczne

- podejmowanie decyzji, motywacja, wybiórczość uwagi

- neuroprzekaźnik części przywspółczulnej ukł. autonomicznego (liczne funkcje), wpływ na kurczliwość mięśni szkieletowych

 

Lokalizacja: obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy. Acetylocholina jest ważnym neuroprzekaźnikiem w części przywspółczulnej autonomicznego ukł. nerwowego.

 

Substancje celujące w układ cholinergiczny: gazy bojowe, toksyny, leki stosowane w leczeniu choroby Alzheimera, leki przeciwparkinsonowskie, leki nootropowe, leki wpływające na kurczliwość mięśni szkieletowych, różne leki o działaniu antycholinergicznym/cholinolitycznym stosowane w innych schorzeniach.

 

Szlaki cholinergiczne w oun rozpoczynają się w 2 ośrodkach:

 

1) Z ośrodka w pniu mózgu neurony cholinergiczne wstępująco docierają do podwzgórza, podstawnego przodomózgowia, wzgórza, ciała migdałowatego, hipokampa, substancji czarnej oraz jąder nakrywki. Istnieją również włókna cholinergiczne zstępujące do móżdżku, rdzenia przedłużonego oraz jąder nerwów czaszkowych. Należy podkreślić, że neurony cholinergiczne dochodzą również do jąder miejsca sinawego, co wskazuje na bezpośrednie interakcje w tym miejscu układu noradrenergicznego i cholinergicznego. Uważa się również, że w wielu rejonach mózgu neurony cholinergiczne towarzyszą monoaminoergicznym.

 

2) Drugą istotną strukturą, z której wywodzą się neurony cholinergiczne jest podstawne przodomózgowie. Tam zlokalizowane jest jądro Meynerta oraz jądro środkowe przegrody. Stąd zstępujące projekcje włókien cholinergicznych docierają do ciała migdałowatego oraz hipokampa. Ważniejsze jednak wydają się być projekcje wstępujące do kory mózgu, ciała migdałowatego, przedniego zakrętu obręczy, opuszki węchowej.

 

Receptory cholinergiczne:

 

1) cholinergiczne receptory nikotynowe

 

Białka receptorowe mające strukturę pentameru, zbudowanego z różnych kombinacji genetycznie odmiennych jednostek alfa (1-10), beta (1-4), gamma, delta i epsilon. Wykryto bardzo dużą liczbę neuronalnych podtypów receptora nikotynowego, jednak największą aktywność w ośrodkowym układzie nerwowym ssaków wykazują receptory N-a4B2, N-a3B4 oraz N-a7. Występują w OUN, PNS, w płytce nerwowo mięśniowej. W różny sposób wpływają na neurotransmisję, generują post- (lub pre-) synaptyczne potencjały pobudzające, wpływają na uwalnianie innych neuroprzekaźników i hormonów, aktywność genów.

 

2) cholinergiczne receptory muskarynowe

 

M1 - znajduje się głównie w komórkach ośrodkowego układu nerwowego, a także neuronach obwodowego układu nerwowego i komórkach okładzinowych żołądka, funkcja: M1 - depolaryzacja w zwojach układu autonomicznego i pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego (przypuszczalny wpływ na procesy zapamiętywania), skurcz mięśni gładkich przewodu pokarmowego oraz wzrost wydzielania soku żołądkowego, funkcja: skrócenie trwania potencjału czynnościowego oraz ujemny efekt dromotropowy (zwolnienie przewodzenia)

 

M2 - występuje w tkance mięśniowej typu sercowego, jak również w zakończeniach presynaptycznych układu nerwowego obwodowego i ośrodkowego

 

M3 - występują na komórkach gruczołowych oraz mięśniówce gładkiej narządów wewnętrznych oraz naczyń krwionośnych, funkcja: zwiększenie wydzielania gruczołów (np. ślinianek, gruczołów potowych lub oskrzelowych), skurcz mięśni gładkich przy równoczesnym wzroście wydzielania tlenku azotu(II), który w efekcie powoduje rozszerzenie naczyń.

 

M4 - znajdują się w ośrodkowym układzie nerwowym, odpowiadają czynnościowo receptorom M2

 

M5 - znajdują się w ośrodkowym układzie nerwowym, odpowiadają czynnościowo receptorom M3

 

 

 

 

 

 

Układ GABAergiczny (GABA)

Neuroprzekaźnik: GABA

Transporter: GAT, VIAAT

Prekursory: glutaminian, glutamina, 1,4-Butanodiol, GBL, GHB

 

GABA powstaje z glutaminianu przy udziale enzymu dekarboksylazy glutaminianu oraz witaminy B6. Metabolizowany przez GABA-transaminazę (GABA-T).

 

Przebieg syntezy: glutaminian -> GABA

 

Ogólne funkcje układu GABAergicznego:

- główny neuroprzekaźnik hamujący w OUN

- odgrywa rolę w rozwoju mózgu

- moduluje sen

- wpływa na poziom hormonu wzrostu

 

Lokalizacja: obsługuje >90% synaps, które nie używają glutaminianu

 

Substancje celujące w układ GABAergiczny: leki przeciwpadaczkowe, leki miorelaksacyjne, leki przeciwlękowe (anksjolityki), leki nasenne.

 

Receptory GABAergiczne:

 

GABA-A - receptor jonotropowy odpowiedzialny za napływ jonów chlorkowych i wywołanie hipolaryzacji neuronów (wzniecanie postsynaptycznych potencjałów hamujących). Wpływanie na te receptory jest odpowiedzialne za działanie anksjolityczne, przeciwpadaczkowe, amnestyczne, sedatywne, nasenne, euforyczne i rozluźniające mięśnie szkieletowe. Receptory GABA-A posiadają 6 podjednostek alfa, trzy podjednostki beta, trzy podjednostki gamma, podjednostkę delta, epsilon, pi oraz theta. Receptor ten posiada wiele allosterycznych miejsc wiązania, które są celem dla różnych leków- benzodiazepin, barbituranów, z-drugs, wziewnych środków znieczulających.

 

GABA-B - receptor metabotropowy sprzężony z białkami G. Receptory GABA-B wzniecają postsynaptyczne potencjały hamujące, mogą zmniejszyć aktywność cyklazy adenylanowej i zmniejszyć rezystancję komórek dla jonów wapniowych. Odgrywają rolę w odczuwaniu bólu, są odpowiedzialne za pewne efekty działania etanolu i GHB. Upregulują także receptory dopaminergiczne D2.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Układ glutaminergiczny (Glu)

Neuroprzekaźnik (główny): glutaminian

Transporter: EAATs, vGluTs

Prekursory: GHB, glutamina

 

Glutaminian może powstać w wielu różnych reakcjach przy udziale różnych enzymów i kofaktorów.

 

Ogólne funkcje układu glutaminergicznego:

- kluczowa rola w metabolizmie komórkowym

- główny neuroprzekaźnik pobudzający w OUN

- funkcje kognitywne, uczenie się, pamięć

- neuroplastyczność

- służy jako prekursor dla GABA

- pełni rolę w rozwoju mózgu

 

Lokalizacja: 90% wszystkich neuronów

 

Substancje celujące w układ glutaminergiczny: środki znieczulenia ogólnego, dysocjanty, leki nootropowe, nowoczesne leki przeciwdepresyjne, leki chroniące przed ekscytotoksycznością

 

Receptory glutaminergiczne:

 

1) jonotropowe receptory glutaminergiczne

 

NMDA - wznieca pobudzające potencjały postsynaptyczne, odgrywa ważną rolę w procesie uczenia się, zapamiętywania, jest zaangażowany w neuroplastyczność i warunkowanie LTP, odgrywa ważną rolę w wielu fizjologicznych i patologicznych (ekscytotoksyczność) procesach

 

AMPA - jest to receptor jonotropowy, który pod wpływem związania ligandu staje się przepuszczalny dla jonów sodu (Na+), potasu (K+) oraz wapnia (Ca2+). Jest jednym z najbardziej powszechnych receptorów w ośrodkowym układzie nerwowym. Bierze udział w tzw. szybkim przekaźnictwie synaptycznym. Odgrywa również ważną rolę w zjawisku zwanym długotrwałym wzmocnieniem synaptycznym (LTP). Poszczególne receptory AMPA są zbudowane z czterech typów podjednostek (GluR1, GluR2, GluR3 oraz GluR4) połączonych ze sobą w różnych kombinacjach. Receptory AMPA razem z receptorami NMDA znajdują się w synapsach pobudzeniowych, gdzie wspólnie otwierają kanały wapniowe w odpowiedzi na bodziec, przy czym receptory NMDA działają wolniej i dłużej, a AMPA szybciej i krócej. Stosunek receptorów AMPA/NMDA rośnie wraz z wiekiem organizmu.

 

Kainowe - posiadają pięć podjednostek- GluR 5-7, KA1 oraz KA2. Wpływają na plastyczność synaptyczną, regulują uwalnianie GABA.

 

2) metabotropowe receptory glutaminergiczne

 

Receptory mGluR odgrywają różne funkcje w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym, np. są one zaangażowane w uczenie się, pamięć, lęk i odczuwanie bólu. Można je znaleźć w pre- i post-synaptycznych neuronach w synapsach hipokampa, móżdżku i kory mózgowej, jak również w innych częściach mózgu i tkankach obwodowych.

 

Podobnie jak inne receptory metabotropowe, mGluR posiadają siedem transbłonowych domen, które obejmują błonę komórkową. W przeciwieństwie do jonotropowych receptorów glutaminianowych nie są kanałami jonowymi. Zamiast tego aktywują kaskadę biochemicznych reakcji, prowadzących do modyfikacji innych białek, np. kanałów sodowych. Może to prowadzić do zmian w pobudliwości synapsy, na przykład przez presynaptyczną inhibicję neurotransmisji lub modulację, a nawet indukcję postsynaptycznych reakcji. Wpływają na transmisję dopaminergiczną i noradrenergiczną. Odgrywają rolę w plastyczności synaptycznej, neuroprotekcji, neurotoksyczności. Biorą udział w LTP i LTD.

 

Można podzielić je na 3 grupy:

 

Grupa I - mGluR1, mGluR5

Grupa II - mGluR2, mGluR3

Grupa III - mGluR4, mGluR6, mGluR7, mGluR8

[Gość]

Rewelacja!

 

Dark Passenger, dzięki. Taki temat powinien być podczepiony gdzieś na stałe, żeby zawsze był wysoko i można go było łatwo znaleźć.

[zzYxx]

Co niektórym moim lekarzom chętnie bym to podlinkował.

[achino]

Brak slow. Moja psychiatra nie byłaby w stanie niczego z tego zrozumieć.

[Lord Cappuccino]

Prawdopodobnie wyjdą jeszcze cztery części tego mini-poradnika w roznych odstępach czasu.

[elo]

jak tylko bym poszla na te medycyne to bym cie po nozkach calowala

sniff sniff wyczuwam populacja studenciakow lekarskiego zwieksza sie

[Tweedles]

poprosze o źródło/a gdyż widze wiele błędów i nieścisłości

[Lord Cappuccino]

poprosze o źródło/a gdyż widze wiele błędów i nieścisłości

 

Wskaż(zacytuj) w których konkretnie miejscach, a przyjrzę się temu.

[Tweedles]

Najpierw to ty koleżko wskaż bibliografię na podstawie której stworzyłeś te wypociny. To karygodne umieszczać taki blok tekstu bez żadnego przypisu.

[Lord Cappuccino]

Najpierw to ty koleżko wskaż bibliografię na podstawie której stworzyłeś te wypociny. To karygodne umieszczać taki blok tekstu bez żadnego przypisu.

 

Te, jak to raczyłeś nazwać, "wypociny" wymagały poświęcenia znacznych nakładów energii i wolnego czasu, aby znaleźć potrzebne informacje, wyselekcjonować, zredagować itp., więc wskazana byłaby odrobina poszanowania czyichś starań. Pragnę też zauważyć, że jesteśmy na forum dyskusyjnym- halo! Ten tekst powstał po to, aby ułatwić niektórym użytkownikom zrozumienie mechanizmów leżących u podstaw farmakoterapii zaburzeń psychicznych, a nie pretenduje do miana podręcznika akademickiego czy publikacji na łamach czasopism naukowych, ani jego celem nie jest wpisanie się do kanonu współczesnej wiedzy medycznej. Żyjemy w wolnym kraju, każdy może pisać co chce.

 

A biblio? Biological Psychology Kalat'a, Stahl's essential psychopharmacology, Pharmacology and toxicology Muschler'a, pubmed, artykuły i rozne publikacje w necie. Czekam na nieścisłości, bo jeżeli są , to przydałoby się je doprecyzować, poprawić.

[Tweedles]

Chodziło mi o przypisy przy konkretnych zdaniach. [1]

 

[1] - Książka taka i taka, strony takie i takie.

 

A faszerowanie użytkowników informacjami kopiuj-wklej z wiki i jakaś fejkowa bibliografia byle tylko coś napisać to sobie możesz

 

Kolejny pseudoznawca, który sieje zamęt. Dużo informacji to ogólniki i truizmy, ale sporo to też bzdury i nieaktualna wiedza.

 

Pozdro&poćwicz.

 

Przeredaguj teks tak by był wiarygodny a wtedy powiem Ci gdzie są błędy i nieścisłości bo jest ich sporo

[absolulu]

^ Nie karmić trolla

 

Dark, zajebista robota, pełne uszanowanko. Sam przez swoje zmagania z lękami i obsesjami sporo się w psychofarmakologii kształciłem i w rozmowach z psychiatrą często mam wrażenie, że poza wypisywaniem recept niewiele jest tam krytycznego myślenia. Życzyłbym bym sobie i innym, żeby ich lekarze mieli taką kompleksową wiedzę, jaką Ty się posługujesz.

 

Pozdrawiam

[Psychopharm]

Jak wyżej, na pewno niejedna osoba tu zaglądnie gdy będzie potrzebowała pogłębić wiedzę z psychofarmakologii, a czepianie się przez niektórych ignoruj, to nie jest praca magisterska ale i tak znając Twoją wiedzę i to, że wiesz z jakich źródeł korzystać to wiem, że błędów nie będzie.

[Ricah]

Ja rowniez dziekuje za takie obszerne rozpisanie podstawowych informacji, bedzie to fajnym uzupelnieniem aktualnej wiedzy.

 

Jednak nie chcac czekac na mozliwe rozwiniecie tematu, chcialbym zadac pytanie, a ten temat wydaje mi sie byc najodpowiedniejszy.

Dziwnie zauwazylem, ze w moich marzeniach sennych moje objawy sa w duzym stopniu zmniejszone, glownie nie odczuwam apatii. Wiem, ze to slaba informacja gdzie lezy problem, ale na pewno jakas wskazowka. Przez wiekszosc czasu nie miewam marzen sennych, aczkolwiek przy stosowaniu antyoksydantow (aktualnie m.in. duze dawki wit C czy ginkgo biloba) zaczynam miewac je. Mniej wiecej kojarze jakie neuroprzekazniki uczestnicza w procesie snu, a zwlaszcza w przejsciu z fazy NREM do REM (gdzie to snow jest najwiecej) oraz co blokuje ewentualne takowe przejscie (noradrenalina czy serotonina). Jednak moja wiedza co do stresu oksydacyjnego jest mala (w zasadzie tyle, ze niszczy neurony, szczegolnie kojarzy mi sie przy zbytniej stymulacji dopaminy), juz nie wspominajac o mozliwym wplywie na sen. Bylby ktos w stanie rozwinac ten temat? Juz pomijajac moj problem, sam temat stresu oksydacyjnego jest wazny.

[padaka]

ginkgo biloba

Tego nie wolno brać z trazodonem.

[Ricah]

Szczerze mowiac nie wiedzialem o tym, dlatego dzieki. Stosuje stosunkowo mala dawke ginkgo, stad nie odczuwam roznicy, ale gdyby cos zlego sie dzialo, to przynajmniej bede znal winowajce.

[maniek123321]

Swietna robota!

Po nieudanych probach z wiekszoscia lekow p.depresyjnych wiem ze potrzebuje wiecej acetylocholiny :-)

I j/w chyba podam linka w kopercie lekarzowi ktory nie zechce wypisac m.in. metylofenidatu na depresje.

[Psychopharm]

Ricah również zauważyłem podobne zjawisko. Teraz na wenlafaksynie nie mam za dużo marzeń sennych ale jak się pojawią to jestem w nich zdrowy, odczuwam emocje, nie czuję lęku itd. Wydaje mi się, że ma to duży związek z tym, że podczas snu układ nerwowy nie jest tak pobudzony jak w stanie czuwania i dużo z objawów które mamy jest spowodowana zablokowaniem z powodu lęku i stresu. Stres i lęk zaburzają mocno działanie mózgu.

 

Co do witaminy c to zauważyłem u siebie, że przy wzięciu wysokiej dawki około 1 grama mam poprawę nastroju, ale niestety szybko goni mnie do kibelka. Spróbuję za jakiś czas od małych dawek i stopniowo zwiększać. Nie sądzę by działanie witaminy c miało związek ze stresem oksydacyjnym, wg. mnie witamina w wyższej dawce ma przełożenie na jakieś neuroprzekaźniki.

 

"Brain serotonin concentration in the vitamin C-supplemented scopolamine-treated group was significantly higher than that in the scopolamine-treated group."

 

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11814146

[Ricah]

Dobrze wiedziec, ze to nie zdarza sie tylko mnie, tylko jest na pewno jakims wskaznikiem. Ja ogolem nie mam marzen sennych, ale wlasnie wtedy, gdy stosuje duzo antyoksydantow (wlasnie wit C, E czy zielona herbata), to sny mi sie pojawiaja i wlasnie jest tam lepiej. Nie jestem w stanie stwierdzic, czy odczuwanie emocji w snach ma zwiazek z antyoksydantami czy ze samym pojawieniem sie marzen sennych, bo bez antyoksydantow nie mam snow. Nawet mirtazapina nie potrafila wywolac we mnie tego, choc bardzo wiele osob mowi o wielu i barwnych snach przy tym leku.

 

Sama witamina C jest antyoksydantem, tylko stosowana w malych ilosciach nie bedzie to odczuwalne. Nie ma wiekszego zagrozenia przy przedawkowaniu tej substancji, takze mozna stosowac w wyzszych dawkach. A skoro Ciebie przeczyszcza, moze zainwestuj w wit C o przedluzonym uwalnianiu? Jakis czas temu mialem 500mg w takiej postaci wlasnie i nie bylo to az tak super drogie.

 

Jednakze blokada acetylocholinoesterazy przez witamine C moze byc czesciowo odpowiedzia, gdyz acetylocholina pomaga przejsc z NREM do REM. Z drugiej zas strony, skoro podnosi poziom serotoniny, to by sie klocilo, bo przerywa ona faze REM, dodatkowo moje objawy sie pogarszaja przy podwyzszaniu tego neuromodulatora. Jednak wciaz brak mi pewnego wytlumaczenia dlaczego w snie odczuwam emocje. Jezeli Ty odczuwasz normalnie emocje w snie (bez zadnych wspomagaczy, wlasnie szczegolnie antyoksydantow), to pewnie masz racje z mniejsza aktywnoscia mozgu, przynajmniej tak mysle.

 

Mimo wszystko, bylby ktos w stanie odeslac mnie do jakiegos dobrego artykulu, literatury lub rozpisac sie na temat stresu oksydacyjnego?

[Psychopharm]

Odczuwam te emocje teraz gdy jestem na wenli, w ciągu dnia jest kiepsko z tym więc musi być jakaś różnica między snem a czuwaniem.

[bmwfan]

Czy jest jakiś lek, który w jakimś stopniu jest w stanie przywrócić starą dobrą pamięć i zdolności psychofizyczne? Mam 20 lat, zdrowy, przebadany mózg, a czuje się jakbym lada dzień miał dostać Alzheimera

 

-- 17 paź 2015, 22:16 --

 

gdzieś czytałem, że najważniejsza na pamięć jest acetylocholina i pytanie:czy jeśli mam przebadany zdrowy mózg, to jest jakiś sens inwestować w nootropy?

[maniek123321]

bmwfan, jest sens, tylko warto poczekac na jakis skuteczny nootrop

[Grabarz666]

Czy jest jakiś lek, który w jakimś stopniu jest w stanie przywrócić starą dobrą pamięć i zdolności psychofizyczne? Mam 20 lat, zdrowy, przebadany mózg, a czuje się jakbym lada dzień miał dostać Alzheimera

Fluwoksamina - agonista receptorów sigma-1.

[Pablo5HT1]

@ Psychopharm, witamina C obniża kortyzol lub inaczej... powoduje, że może być łatwiej obniżany lub słabiej podnoszony przez stres...

 

-- 17 lut 2016, 17:02 --

 

Swietna robota!

Po nieudanych probach z wiekszoscia lekow p.depresyjnych wiem ze potrzebuje wiecej acetylocholiny :-)

I j/w chyba podam linka w kopercie lekarzowi ktory nie zechce wypisac m.in. metylofenidatu na depresje.

Skoro tak to "skołuj" gdzieś w necie np. deanol.