Nowe leki dla mózgu – kiedy wreszcie nadejdzie rewolucja w psychiatrii?

[Daniel Zalewski]

https://youtu.be/DlBKnPTjews

Zanurz się w dyskusję o tym, dlaczego mimo ogromnego postępu w badaniach nad mózgiem w psychiatrii wciąż trudno o przełomowe terapie. Dowiedz się, co profesor David Nutt proponuje, by zmienić tę sytuację – i dlaczego może to dotyczyć także Ciebie lub Twoich bliskich. Zapraszamy do wysłuchania!

David J Nutt,
Drug development in psychiatry: 50 years of failure and how to resuscitate it,
The Lancet Psychiatry,
Volume 12, Issue 3,
2025,
Pages 228-238,
ISSN 2215-0366,
https://doi.org/10.1016/S2215-0366(24)00370-5.
(https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2215036624003705)

[eleniq]

Myślę, że tak naprawdę wciąż nie znamy zasadniczych przyczyn powstawania niektórych zaburzeń psychicznych. Czasem w przypadku niektórych latwo się dopatrzeć prostej przyczyny neurobiologicznej (np. kluczową rolę w patogenezie schizofrenii odgrywa nadaktywność receptora D2 w schizofrenii paranoidalnej), a czasem trzeba mocniej drążyć temat i szukać cały czas tych zasadniczych przyczyn (np. nieznana jest zasadnicza przyczyna autyzmu, bo tak naprawdę dopiero od niedawna zaczął być on "modny" i tym samym dopiero od niedawna zaczęto prowadzić nad nim badania). To może być tylko kwestia czasu aż naukowcy odkryją jakieś specyficzne mechanizmy stojące za tymi najbardziej zagadkowymi zaburzeniami psychicznymi i będziemy mogli na tej podstawie za pomocą leków, leczyć przyczynowo i zarazem skutecznie dane zaburzenie, bez doraźnych, nie do końca sprawdzonych i niepewnych interwencji (jak np. niektórymi formami psychoterapii).

[Daniel Zalewski]

Dziś wiemy, że zaburzenia takie jak schizofrenia, depresja czy autyzm nie wynikają z jednej przyczyny ani z problemu w jednej części mózgu, lecz z wielu czynników wpływających na rozwój i zakłócających złożoną sieć połączeń między różnymi jego obszarami. W schizofrenii jedną z głównych hipotez jest tzw. hipoteza neurorozwojowa – zakłada ona, że choroba rozwija się na podłożu wczesnych nieprawidłowości rozwoju mózgu przy udziale czynników genetycznych i środowiskowych, czemu towarzyszą zaburzenia w chemii mózgu (np. w działaniu dopaminy). "kłopoty" z dopaminą to większość pacjentów, którzy z reguły odpowiadają na standardowe leczenie. Jednak u pozostałych ok. 1/3 mimo leczenia choroba postępuje. Nie możemy wiele poradzić na to co już się "zadziało", możemy natomiast poszukiwać innych rozwiązań, by spowolnić lub poprawić przebieg choroby - tutaj są wyszczególniane hipotezy glutaminergiczne, serotoninowe, zapalne etc. Badania kliniczne trzeciej fazy weryfikują te hipotezy. Depresję natomiast tłumaczy się wieloczynnikowo – od zaburzeń równowagi neuroprzekaźników (czyli tzw. chemii mózgu, na przykład serotoniny, noradrenaliny, czy również dopaminy), przez wpływ długotrwałego stresu na obwody regulujące nastrój, po wrodzoną podatność genetyczną.
Wydaje się że depresja i zaburzenia lękowe nie są tak "toksyczne" dla mózgu jak schizofrenia. Autyzm z kolei traktowany jest jako zaburzenie neurorozwojowe wynikające przede wszystkim z czynników genetycznych + środowiskowych ==> tzw. epigenetycznych, które prowadzą do nietypowego formowania się połączeń w mózgu - już nawet w życiu płodowym, które najczęściej manifestują się we wczesnym dzieciństwie. Jeżeli spojrzymy na to przekrojowo to znajdziemy badania, które dowodzą że te zaburzenia "przenikają się na wzajem". Schizofrenia jest w dużej mierze podobna do spektrum autyzmu i choroby afektywnej dwubiegunowej, ta zaś do depresji a ta do zaburzeń lękowych. Wszystko to pokazuje, jak złożony jest ludzki mózg i ile pozostaje jeszcze do odkrycia. Dla wszystkich zaburzeń jest jeden prosty wniosek. Jeśli nie są leczone, mają tendencję do "utrwalania się", większej nawrotowości, gorszego leczenia a przez to rokowania. Niektóre wikłają się innym zaburzeniem - wtedy mówimy o współchorobowości np. depresji i uzależnienia lub - co bardzo częste - zaburzenia lękowe wikłają zdrowie somatyczne - nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość. Oczywiście, zaraz ktoś może napisać, że "nie leczyłem się i samo przeszło" - OK,  takich ludzi jest jednak mniej. Pewnie duża część Forumowiczów swój udział na tym forum, traktuje jako pewien swój etap lub proces równoległy pomagający w zdrowieniu. Stąd też mój udział na tym Forum, bym mógł trochę w tym procesie współuczestniczyć. Stąd te filmy i wpisy.

 

Pozdrawiam serdecznie.

[eleniq]

Mózg, podobnie jak cały organizm, to niezwykle skomplikowany twór. Ja jako pacjent mam w tym zakresie ogromną wyrozumiałość do lekarzy, że wszystkiego do końca możemy nigdy nie wyleczyć u danej osoby, ale to też nie oznacza, żeby nie próbować kombinować z tym, czym teraz dysponujemy.

 

Z takiej czysto naukowej perspektywy, ja mogę powiedzieć po sobie, że na mnie najlepiej działa połączenie fluwoksaminy i kwetiapiny. Jest to dość ciekawe połączenie, bo pewne badania mówią, że jednoczesny agonizm receptora sigma-1 i częściowy agonizm receptora serotoniny 5-HT1A wywołuje znaczącą modulację poziomów dopaminy w pewnych obszarach mózgu. Jednak szczegóły mechanistyczne interakcji między tymi receptorami cały czas nie są znane. Mógłbym napisać książkę o korzyściach, jakie mi to połączenie leków dało, jak bardzo otworzyło mi ono umysł na siebie i świat. Nic innego nie było w stanie mnie tak wyleczyć. Co prawda te połączenie leków ma u mnie pewną wadę, ale to jeszcze będę korygować z lekarzem.