Lękowcy

Lęki przy odstawieniu – neurobiologiczne podstawy i proces regeneracji Lęki pojawiające się podczas odstawienia są wynikiem gwałtownych zmian w funkcjonowaniu układu nerwowego. Substancje uzależniające, takie jak alkohol, benzodiazepiny czy opioidy, działają na określone receptory w mózgu, które regulują poziom pobudzenia i relaksacji. Dla przykładu, alkohol i benzodiazepiny oddziałują na receptor GABA, który jest głównym neuroprzekaźnikiem hamującym w mózgu. Jego zadaniem jest uspokajanie układu nerwowego i redukowanie stanów lękowych. Podczas długotrwałego zażywania substancji, organizm zaczyna polegać na sztucznej stymulacji tych receptorów, aby osiągnąć równowagę emocjonalną. Gdy nagle odstawiasz substancję, układ nerwowy traci tę sztuczną pomoc i zostaje w stanie nadmiernej aktywności, co prowadzi do zwiększenia poziomu lęku. Mózg potrzebuje czasu, aby dostosować się do nowego stanu bez substancji. W tym okresie może dojść do: 1. Nadmiernej aktywacji układu nerwowego: Bez hamującego działania substancji na receptory GABA, neurony zaczynają działać w sposób nadmiernie pobudzony, co wywołuje uczucie lęku, nerwowości i napięcia. 2. Zaburzeń w wydzielaniu kortyzolu: Proces odstawienia substancji zwiększa również produkcję hormonów stresu, takich jak kortyzol, który może potęgować odczucia lęku i niepokoju. Organizm reaguje na brak substancji jak na stresujący bodziec, co nasila fizjologiczne i psychiczne objawy stresu. 3. Zmniejszone wydzielanie serotoniny i noradrenaliny: Substancje uzależniające mogą również wpływać na poziomy innych neuroprzekaźników, takich jak serotonina (odpowiedzialna za nastrój) i noradrenalina (odpowiedzialna za reakcje na stres). W momencie odstawienia dochodzi do zaburzeń w ich regulacji, co dodatkowo prowadzi do wahań nastroju i stanów lękowych. Naukowe badania sugerują jednak, że aby lęki mogły stopniowo ustępować, konieczne jest całkowite odstawienie substancji. To umożliwia mózgowi rozpoczęcie procesu neuroadaptacji – czyli stopniowego przywracania równowagi chemicznej bez zewnętrznych stymulantów. W trakcie tego procesu dochodzi do naturalnej regeneracji układu GABA-ergicznego oraz normalizacji poziomów dopaminy, serotoniny i innych neuroprzekaźników. Badania wykazują, że choć proces ten może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, w większości przypadków prowadzi do samoistnego zaniku objawów lękowych. Stałe odstawienie jest więc kluczowym warunkiem dla długoterminowego ustabilizowania funkcji układu nerwowego i poprawy zdrowia psychicznego. Substancje wywołujące lęki przy odstawieniu Lęki mogą występować po odstawieniu wielu różnych substancji, zwłaszcza tych, które wpływają na neuroprzekaźniki w mózgu. Oto lista najczęstszych substancji, po których mogą pojawić się lęki: 1. Alkohol 2. Benzodiazepiny (np. diazepam, lorazepam, alprazolam) 3. Opioidy (np. morfina, heroina, oksykodon, fentanyl) 4. Marihuana (THC) 5. Amfetamina i jej pochodne (np. metamfetamina, MDMA) 6. Kokaina 7. Nikotyna (papierosy i inne wyroby tytoniowe) 8. Barbiturany 9. GHB (kwas gamma-hydroksymasłowy) 10. Leki przeciwdepresyjne (szczególnie SSRI, TLPD, MAO-I – przy nagłym odstawieniu) 11. Leki nasenne (np. zolpidem, zaleplon, eszopiklon) 12. Leki przeciwpadaczkowe (np. gabapentyna, pregabalina) 13. Leki stymulujące (np. metylofenidat, Adderall) 14. Sterydy anaboliczne 15. Kofeina (przy nadużywaniu i nagłym odstawieniu) 16. Halucynogeny (np. LSD, psylocybina, DMT – zwłaszcza po epizodach intensywnego używania) 17. Inhalanty (rozpuszczalniki, kleje) 18. Syntetyczne kannabinoidy (np. Spice) 19. Ketamina 20. Kratom Każda z tych substancji, w zależności od dawki, czasu trwania używania oraz indywidualnych predyspozycji, może prowadzić do lęków po odstawieniu, często w wyniku zmian w równowadze neuroprzekaźników mózgu. D. K. N.