Dzien dobry,
Zaproszono mnie niedawno do zabrania glosu w dyskusji na temat poradnictwa i terapii online. Jest to temat wzglednie nowy, chociaz juz ma usankcjonowane osiagniecia badawcze, publikacje i modele pracy. Z calkiem zrozumialych wzgledow wiele osob na mysl o pracy z psychologiem przez Internet sie wzdryga, poniewaz intuicyjnie jest to sprzeczne z podstawowym paradygmatem, iz klient i profesjoanlista powinni byc w bezposredninim kontakcie, aby moc stworzyc efektywna relacje terapeutyczna. Sam przez ponad 10 lat pracowalem w gabinecie 'tradycyjnym', i bylem mocno ugruntowany w tym przekonaniu... Az do momentu, kiedy wyjechalem z Polski i pracujac najpierw Australii a teraz w Azji, niejako zostalem rzucony w zupelnie inny sposob myslenia o pracy psychologicznej, i ze zdziwieniem odkrylem, iz wlasciwie praca online ma sie bardzo dobrze, istnieje wiele publikacji na temat efektywosci, plusow, minusow, slowem istnieje juz caly wielki obszar interwencji psychologicznych, ktory ma wiele zalet, ale tez pewne ograniczenia.
Sprobuje ponizej pokrotce to opisac, bazujac na literaturze i wlasnym doswiadczeniu.
Najważniesze są następujące cechy:
1. Dla niektórych ludzi jest to najlepsza forma pomocy terapeutycznej
Potencjalne grupy klientów dzielą się zasadniczo na 2 grupy:
*osoby, które z określonych powodów mają ograniczone fizyczne możliwosci udania się do specjalisty
*osoby, które z określonych powodów wolą kontakt przez Internet.
Do takich grup można zaliczyć:
*osoby, które ze względu na silne i/lub negatywne emocje, w tym lęk, wstyd i zażenowanie związane z posiadanym problemem, nie mają odwagi na kontakt bezpośredni z terapeutą, a Internet jest wtedy bardzo bezpiecznym sposobem niwelującym konieczność ekspozycji. Ta sytuacja może w szczególny sposób być korzystna w obszarze problemów i trudności seksualnych, oraz wszelkich innych trudności, które uruchamiają emocje utrudniające przyjście do gabinetu tradycyjnego.
*osoby pozostające w domu i wychowujące dzieci. Coraz wiecej klientow to mamy na pełen etat, którym trudno wyrwać się z domu na kilka godzin.
*osoby pracujące w godzinach utrudniających przyjście do gabinetu za dnia oraz osoby, których intensywna praca utrudnia znalezienie czasu na pójście do gabinetu fizycznego.
*osoby młode, ponieważ komunikacja internetowa jest dla nich naturalna i łatwa.
*osoby z niepełnosprawnością fizyczną, utrudniającą przemieszczanie się,
*osoby z trudnosciami słyszenia i głuche.
*osoby niewidome, dla których kontakt niewerbalny nie ma znaczenia (z asystą sprzętu głosowego)
*osoby zamieszkałe na terenach wiejskich, izolowanych, gdzie nie ma dostępu do pomocy psychologicznej ani seksuologicznej.
*osoby, które przebywają w środowisku bardzo etykietującym i piętnującym udanie się po pomoc profesjonalną, i w takiej sytaucji kontakt przez Internet jest bardzo bezpiecznym rozwiązaniem
*osoby, które znają prywatnie dostępnych terapeutów w określonej przestrzeni geograficznej i Internet pozwala wyjść poza ich lokalne środowisko.
*osoby przebywające w więzieniu, skazane na przyklad za przestepstwa na tle seksualnym (gwałt, napastowanie dzieci), dla których terapia online może być dodatkową szansą na resocjalizację funkcjonowania seksualnego.
2. Elastyczność czasowa i przestrzenna. Nie ważne, gdzie przebywasz, i która jest godzina, ponieważ terapeuta online łatwiej może Ci zaoferować dogodne terminy i godziny.
3. Bezpieczeństwo. Możesz chronić swoje dane, i nawet nie musisz pokazać swojej twarzy, jeżeli wybierasz opcję kontaktu bez kamery
4. Wygoda. Masz wpływ na to, gdzie spotykasz się z terapeutą na sesję z Internecie (dom, kawiarnia internetowa, czy nawet gdzieś w mieście, gdzie masz dostęp do połączenia online)
5. Szybkość. Zwykle terapia przez Internet postępuje szybciej, ponieważ łatwiej otworzyć się i analizować swoje trudności.
6. Istnieją też ograniczenia, głównie natury technicznej, oraz to, że ograniczony jest kontakt niewerbalny, jeżeli nie używa się kamery
7. Pewne obszary pracy nie kwalifikują sie do poradnictwa online. Grupy ryzyka, gdzie doradca może odmowić pracy online i zaproponować umówienie się bezpośrednie stanowią:
*osoby o poważnych skłonnościach samobójczych
*osoby psychotyczne, leczone psychiatrycznie
*uzależnione od alkoholu i/lub narkotyków
*osoby wymagające leczenia farmakologicznego i ścisłej kontroli lekarskiej
*osoby posiadające bardzo słabe umiejętnosci komunikowania się w formie tekstowej. Wtedy preferowana forma to rozmowa internetowa, a nie email.
*osoby niepełnoletnie, zwłaszcza poniżej 15 roku życia, jeżeli problem dotyczy seksualności klienta. W takim przypadku terapeuta potrzebować będzie zgodę opiekunów prawnych, jeżeli dojdzie do zawarcia kontraktu terapeutycznego.
*osoby wymagające głębszych form interwencji terapeutycznej.
Jeżeli jesteś w grupe ryzyka to nie oznacza to, że automatycznie zostaniesz poproszony/poproszona o umówienie się na spotkanie twarzą w twarz, ale wtedy należy oczekiwać, iż terapeuta online więcej czasu poświeci na etap diagnostyczny i oceniający możliwości osoby do efektywnej i skutecznej terapii online. W takich wypadkach ostateczna decyzja bedzie uzależniona od treści prezentowanego problemu, zasobów psychologicznych klienta, oraz dostępnej opcji technologii komunikacji.
Ben-Ze’ev (Ben-Zeev, 2005), twierdzi, że urok sieci tkwi w dostępności, wyobraźni, interaktywności, i anonimowości.
Dostępność w cyberprzestrzeni polega na szybkim wchodzeniu w alternatywną rzeczywistość sieciową, umożliwiającą łatwe korzystanie z wielu proponowanych opcji. Odnalezienie osoby i wykonanie określonej czynności jest prostsze, niedrogie, i nie wymaga wysiłku, ani zachodu.
Wyobraźnia sprawia, że Internet nabiera powabu poprzez brak jakichkolwiek ograniczeń (poza ograniczeniami technologicznymi), co powoduje, że zazwyczaj wymiana komunikatów pomiędzy internautami jest barwniejsza i śmielsza.
Interaktywność w świecie kontaktow online stanowi prawdziwą rewolucję w związkach międzyludzkich, ponieważ można w pełni cieszyć się korzyściami kojarzącymi się z zawieraniem kontaktów w rzeczywistym świecie, jednocześnie nie inwestując tyle i szybciej osiągając zamierzone cele.
Anonimowość łagodzi ryzyko związane z działaniami podejmowanymi w sieci, zmniejsza podatność na zranienia i minimalizuje znaczenie norm społecznych.
Wszystkie cechy wskazujące na atrakcyjność sieci powodują, że ludzie czują się pewniejsi i swobodniejsi, co może się przyczyniać do łatwiejszego zawierania kontaktów nie tylko w celach towarzyskich, ale także szukania pomocy profesjonalnej.
Ta ostatnia cecha dziala jednoczesnie na plus i na minus, dodaje odwagi, by sprobowac rozwiazac swoje trudnosci przez Internet, ale jednoczesnie otwiera droge do oszustw, naduzyc i przemocy online. Sam moge potwierdzic, ze klienci czasem probuja przekraczac grance, ktore w 'realu' bylyby trudniejsze do obejscia.
Co do ograniczenia, ktore najczesciej jest wysuwane przez oponentow, to tzw 'efekt szyby', czyli uczucie, ze terapeuta jest nieokreslony i trudny do poczucia w kategoriach psychicznych. No coz, moge powiedziec tyle: to zalezy od obu stron, umiejejtnosci wyrazania siebie, i wylapywania niuansow w tonie glosu, czy komuniaktow werbalnych.
Nie poruszam na tym etapie kwestii prawnych, etycznych i innych tutaj, bo zrobi sie z tego ksiazka... i tak juz to strasznie dlugi wpis.
Podsumowujac, poradnictwo online jest ciekawa oferta, ale tez kazdy ma wybor, czy woli isc do terapeuty do gabinetu, czy wybiera opcje online. I o to chodzi, kazdy moze wybrac wg swoich preferencji i osobistej sytuacji.
Jezeli macie wiecej pytan, jak dziala terapia online, to zapraszam na swoja strone, albo na inne rozne fora i strony psychologiczne.
Dariusz Skowroński
